در دنیای امروز که حجم عظیمی از اطلاعات در اینترنت در دسترس همگان قرار دارد، موتورهای جستجو مانند گوگل، بینگ و یاهو قابلیتی به نام جستجوی ایمن یا SafeSearch ارائه می‌کنند تا به محافظت از کاربران – به‌ویژه محافظت از کودکان در اینترنت – کمک کنند. این قابلیت یک نوع فیلتر محتوای صریح است که محتوای نامناسب از نظر اخلاقی یا تصاویر و ویدئوهای حاوی برهنگی و خشونت را از نتایج جستجو پنهان می‌سازد. هدف اصلی جستجوی ایمن آن است که تجربه جستجو برای عموم، به‌خصوص افراد کم‌سن، امن‌تر و پاک‌تر شود تا ناخواسته با محتوای زننده یا آزاردهنده روبه‌رو نشوند. در این مقاله، ابتدا تعریف و عملکرد جستجوی ایمن را توضیح می‌دهیم، سپس مزایا و محدودیت‌های آن را بررسی کرده و در ادامه روش فعالسازی یا غیرفعال‌سازی جستجوی ایمن را در موتورهای جستجوی مختلف (گوگل، بینگ، یاهو) و دستگاه‌های گوناگون (دسکتاپ، اندروید، iOS) به‌صورت گام‌به‌گام آموزش می‌دهیم. در پایان نیز به برخی سوالات متداول در این زمینه پاسخ خواهیم داد.
جستجوی ایمن چیست؟
SafeSearch (جستجوی ایمن) قابلیتی است که نخستین‌بار توسط گوگل معرفی شد و سپس در سایر موتورهای جستجو نیز ارائه گردید. این قابلیت به‌صورت یک فیلتر خودکار عمل میکند تا محتوای «صریح» و نامناسب را از نتایج جستجو حذف یا مخفی کند. منظور از محتوای صریح، مواردی نظیر تصاویر پورنوگرافی، مطالب با محتوای جنسی، برهنگی، خشونت شدید و خونریزی یا دیگر محتواهای توهین‌آمیز است. به زبان ساده، جستجوی ایمن نتایج جستجو را غربال میکند تا مواردی که برای همه رده‌های سنی مناسب نیستند، نمایش داده نشوند.
این ویژگی به‌خصوص برای جستجوی وب و تصاویر گوگل (Google Images) توسعه یافته و در این حوزه‌ها به خوبی عمل میکند. جستجوی ایمن به کمک هوش مصنوعی و خزش‌گرهای وب، صفحاتی را که دارای محتوای خشن (مثلاً تصاویر پزشکی با صحنه‌های دلخراش)، هرزه‌نگاری (پورنوگرافی) یا زبان توهین‌آمیز هستند شناسایی کرده و از دید کاربر پنهان می‌سازد. شما می‌توانید جستجوی ایمن را روشن (فعال) یا خاموش (غیرفعال) کنید و میزان فیلترینگ را مطابق نیاز تنظیم نمایید. به طور پیش‌فرض، این قابلیت در بسیاری از مرورگرها و دستگاه‌ها خاموش است و فقط در صورت تمایل کاربر یا وجود محدودیت‌های حساب/شبکه فعال میشود؛ هرچند در سال‌های اخیر برخی سیاست‌های جدید موجب فعالسازی خودکار برخی جنبه‌های جستجوی ایمن شده‌اند (مانند تار (Blur) شدن پیش‌فرض تصاویر صریح توسط گوگل) که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
جستجوی ایمن چگونه کار میکند؟
این فیلتر عمدتاً بر اساس کلمات کلیدی و هوش مصنوعی عمل میکند. هنگامی که جستجوی ایمن روشن باشد، موتور جستجو محتوای صفحات نتایج را از نظر وجود کلمات و تصاویر حساس بررسی میکند و در صورت تشخیص محتوای نامناسب، از نمایش آن نتیجه جلوگیری میکند. برای مثال اگر عبارتی جستجو شود که معمولاً به محتوای بزرگسالان منجر میشود، جستجوی ایمن تلاش میکند نتایج حاوی آن محتوا (چه متن، چه تصویر و چه ویدئو) را فیلتر کند. البته این فیلترینگ تضمینی نیست و ممکن است همیشه بی‌نقص عمل نکند که در بخش «محدودیت‌ها» بیشتر توضیح می‌دهیم. نکتۀ مهم این است که جستجوی ایمن فقط بر نتایج موتور جستجو اعمال میشود و تأثیری بر مشاهده مستقیم وب‌سایت‌ها یا سایر موتورهای جستجو ندارد؛ یعنی اگر جستجوی ایمن را در گوگل فعال کنید، نتایج جستجوی گوگل فیلتر میشود اما مثلاً نتایج جستجو در بینگ یا محتوایی که مستقیماً با وارد کردن URL به آن می‌روید همچنان بدون فیلتر خواهند بود.
مزایای جستجوی ایمن (SafeSearch)
جستجوی ایمن به عنوان یک ابزار مفید برای بهبود ایمنی و تجربه کاربری مزایای متعددی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
محافظت از کودکان و نوجوانان: مهم‌ترین کاربرد جستجوی ایمن حفاظت از کاربران خردسال در برابر محتوای نامناسب است. با فعال کردن این قابلیت، والدین می‌توانند با خیال آسوده‌تری فرزندانشان را در فضای مجازی رها کنند، چرا که جستجوی ایمن تضمین میکند نتایج جستجو عاری از تصاویر و مطالب غیراخلاقی و خشن باشد. به بیان دیگر، جستجوی ایمن مانند یک «موتور جستجوی ویژه نوجوانان» عمل میکند و فضای نسبتاً امن‌تری را برای آن‌ها فراهم می‌سازد.
فیلتر خودکار محتوای صریح و بزرگسالان: با روشن کردن SafeSearch، موتور جستجو انواع محتواهای صریح (اعم از متن، تصویر و ویدئو) را شناسایی و پالایش میکند. این شامل فیلتر کردن تصاویر برهنه یا صحنه‌های خشونت‌آمیز، نتایج حاوی الفاظ رکیک و سایت‌های مستهجن میشود. در نتیجه کاربران عمومی نیز از برخورد تصادفی با محتوای آزاردهنده در امان می‌مانند و نتایج جستجو پاک‌تر و مرتبط‌تر نمایش داده میشود.
مناسب برای محیط‌های آموزشی و کاری: جستجوی ایمن فقط برای کودکان نیست، بلکه در محیط‌های کاری یا آموزشی نیز کاربرد دارد. بسیاری از مدارس و ادارات ترجیح می‌دهند جستجوی ایمن را فعال نگه دارند تا از نمایش تصاویر و مطالب نامناسب در رایانه‌های مجموعه جلوگیری شود. این کار به ایجاد یک فضای حرفه‌ای‌تر کمک کرده و حواس‌پرتی ناشی از محتوای نامربوط را کاهش می‌دهد. حتی برای کاربر بزرگسال نیز اگر تمایل نداشته باشد نتایج جستجویش حاوی تصاویر دلخراش یا محتوای NSFW (مناسب محیط کار) باشد، جستجوی ایمن گزینه مفیدی است.
کاهش ریسک مواجهه با سایت‌های مخرب: هرچند کارکرد اصلی جستجوی ایمن فیلتر محتوای غیراخلاقی است، اما به طور غیرمستقیم می‌تواند احتمال برخورد با سایت‌های خطرناک را نیز کم کند. بسیاری از صفحات حاوی پورنوگرافی یا محتوای خلاف عرف ممکن است آلوده به بدافزار یا تبلیغات فریبنده باشند. با فیلتر شدن اینگونه نتایج، خطر کلیک بر روی لینک‌های حاوی ویروس یا صفحات فیشینگ کاهش می‌یابد. به این ترتیب جستجوی ایمن در کنار Safe Browsing (مرور ایمن) می‌تواند بخشی از استراتژی امنیت آنلاین کاربران باشد.
کنترل والدین و مدیریت دسترسی: جستجوی ایمن یکی از ابزارهای ساده کنترل والدین است. والدین با فعال نگه‌داشتن این قابلیت (و حتی قفل کردن تنظیمات آن با رمز حساب، در مورد گوگل) می‌توانند به صورت مستقل فعالیت‌های آنلاین فرزندان را پایش و محدود کنند. این فیلتر وب به والدین اطمینان می‌دهد که حداقل در جستجوهای اینترنتی، محتوای نامناسب نمایش داده نخواهد شد. (البته برای نظارت کامل‌تر، ابزارهای کنترل والدین اختصاصی نیز وجود دارد که خارج از بحث ماست.)
معایب و محدودیت‌های جستجوی ایمن
در کنار مزایای ذکر‌شده، باید توجه داشت که جستجوی ایمن یک راهکار کامل و بدون نقص نیست. برخی از محدودیت‌ها و چالش‌های این قابلیت عبارتند از:
عدم دقت ۱۰۰٪ در فیلترینگ: جستجوی ایمن با تکیه بر الگوریتم‌های خودکار عمل میکند و بنابراین خطای انسانی یا فنی در آن محتمل است. هیچ فیلتری صد درصد دقیق نیست. ممکن است با وجود فعال بودن SafeSearch باز هم برخی محتوای نامناسب به علت پیچیدگی یا جدید بودن، از فیلتر عبور کنند. همچنین عکس این موضوع هم صادق است: گاهی جستجوی ایمن بیش از حد سخت‌گیر میشود و مطالب مفید و بی‌ضرر را نیز به اشتباه فیلتر میکند. پژوهشی توسط مرکز اینترنت و جامعه دانشگاه هاروارد نشان داد که جستجوی ایمن درصد قابل توجهی از سایت‌های کاملاً بی‌خطر را نیز از نتایج حذف میکند. پس نمی‌توان کاملاً به آن اتکا کرد.
محدود کردن دسترسی به اطلاعات مشروع: جستجوی ایمن برای کاربران بزرگسال همیشه هم خوشایند نیست. این فیلتر ممکن است مطالب علمی، هنری یا آموزشی مشروع را که حاوی کلمات یا تصاویر حساس هستند نیز پنهان کند. برای مثال، جستجوی موضوعات مرتبط با سلامت (که شاید شامل تصاویر آناتومی بدن باشد) یا موضوعات تاریخی و هنری (که ممکن است دارای برهنگی هنری باشند) در حالت جستجوی ایمن ممکن است نتایج ناقصی بدهد. بنابراین، پژوهشگران یا افرادی که به دنبال محتوای کامل و بدون سانسور هستند ممکن است جستجوی ایمن را مانعی بر سر راه خود ببینند. تصمیم درباره روشن یا خاموش بودن جستجوی ایمن باید با توجه به نیاز و سن کاربر اتخاذ شود.
قابلیت محدود به نتایج جستجو: همانطور که اشاره شد، جستجوی ایمن صرفاً نتایج موتور جستجو را پالایش میکند و جایگزین یک راهکار جامع کنترل محتوا در اینترنت نیست. یک کاربر کنجکاو همچنان می‌تواند با رفتن مستقیم به وب‌سایت‌های خاص یا استفاده از موتور جستجوی دیگر، به محتوای نامناسب دسترسی یابد. پس جستجوی ایمن را باید یک لایه حفاظتی ابتدایی دانست، نه یک سپر همه‌جانبه. برای نظارت کامل بر فعالیت آنلاین فرزندان یا فیلتر کل ترافیک اینترنت، نیاز به ابزارها و تنظیمات دیگری (مانند نرم‌افزارهای کنترل والدین، فیلتر DNS در روتر و غیره) خواهد بود.
تنظیم‌پذیری محدود: برخلاف برخی ابزارهای پیشرفته فیلترینگ، جستجوی ایمن تنظیمات پیشرفته زیادی در اختیار کاربر نمی‌گذارد. به عنوان مثال، گوگل جستجوی ایمن (تا پیش از ۲۰۲3) تنها دو حالت «روشن» یا «خاموش» داشت (هرچند اخیراً گزینه واسط «محو کردن تصاویر صریح» را افزوده است). شما نمی‌توانید لیستی دستی از سایت‌های مجاز یا ممنوعه در جستجوی ایمن تعریف کنید و یا سطح حساسیت فیلتر را تغییر دهید. جستجوی ایمن یک تنظیم کلی است که یا نتایج صریح را فیلتر میکند یا نمی‌کند؛ گزینه‌ای برای فیلتر جزئی یا سفارشی‌سازی دقیق در آن وجود ندارد. این سادگی استفاده را بالا می‌برد اما انعطاف‌پذیری را کاهش می‌دهد.
وابستگی به تنظیمات مرورگر/حساب: تنظیم جستجوی ایمن معمولاً بر اساس کوکی‌های مرورگر یا تنظیمات حساب کاربری ذخیره میشود. بنابراین اگر از چند مرورگر یا چند دستگاه مختلف استفاده کنید، باید جستجوی ایمن را در هرکدام جداگانه تنظیم کنید (مگر آنکه با حساب یکسانی وارد شده باشید که تنظیمات به‌صورت ابری همگام شوند). همچنین پاک کردن کوکی‌ها یا داده‌های سایت می‌تواند جستجوی ایمن را به حالت پیش‌فرض برگرداند. این موضوع مخصوصاً برای والدین مهم است؛ زیرا برای قفل نگه‌داشتن SafeSearch ممکن است نیاز باشد در حساب گوگل وارد شوند و تنظیمات را قفل کنند تا با پاک شدن کوکی، کودک نتواند فیلتر را دور بزند.
اعمال اجباری در برخی شرایط: یکی از انتقادات به جستجوی ایمن زمانی مطرح میشود که این قابلیت به‌صورت اجباری و بدون رضایت کاربر فعال شود. برای مثال، در برخی کشورها یا توسط برخی ارائه‌دهندگان اینترنت، جستجوی ایمن به اجبار برای تمامی کاربران روشن نگه داشته شده و امکان غیرفعال‌سازی آن وجود ندارد. این وضعیت در ایران نیز در مقاطعی رخ داده است که جستجوی ایمن گوگل و بینگ برای همه کاربران قفل شد و نارضایتی عمومی به‌همراه داشت. هرچند نیت این کار محافظت از جامعه در برابر محتوای مضر عنوان میشود، اما برای بزرگسالان که نیازی به فیلتر کودک ندارند خوشایند نیست. خوشبختانه در حالت عادی و در اغلب کشورها، تصمیم روشن یا خاموش بودن جستجوی ایمن بر عهده خود کاربر است و موتورهای جستجو این انتخاب را به شما می‌دهند.
در مجموع، جستجوی ایمن ابزاری کاربردی ولی ابتدایی برای غربال‌گری محتوای بزرگسالان است. با شناخت مزایا و محدودیت‌های آن، می‌توانید آگاهانه تصمیم بگیرید که این قابلیت را روشن نگه دارید یا در مواقع لزوم خاموش کنید.
آموزش تنظیمات جستجوی ایمن (فعالسازی و غیرفعال‌سازی)
در این بخش، روش روشن و خاموش کردن جستجوی ایمن را در موتورهای جستجوی مختلف و دستگاه‌های گوناگون آموزش می‌دهیم. ما به سراغ سه موتور جستجوی پراستفاده – گوگل، بینگ و یاهو – می‌رویم و مراحل تنظیم جستجوی ایمن را در هر کدام توضیح می‌دهیم. لطفاً توجه کنید که رابط کاربری ممکن است با توجه به زبان یا نسخه مرورگر کمی متفاوت باشد، اما اصول کلی یکسان است.
جستجوی ایمن در گوگل (Google Safe Search)
گوگل محبوب‌ترین موتور جستجوی جهان است و قابلیت SafeSearch را از سال‌ها پیش ارائه کرده است. گوگل در حال حاضر سه وضعیت برای SafeSearch دارد: “فیلتر کردن” (Filter) که نتایج صریح را کامل مسدود میکند، “محو کردن” (Blur) که تصاویر صریح را تار نمایش می‌دهد و متن مربوط را ممکن است نشان دهد، و “خاموش” (Off) که هیچ فیلتری اعمال نمی‌کند. به‌طور پیش‌فرض برای حساب‌های زیر ۱۸ سال حالت فیلتر و برای سایر کاربران حالت محو کردن تصاویر فعال است. شما می‌توانید این تنظیمات را در هر زمان تغییر دهید مگر آنکه توسط والدین یا مدیر شبکه قفل شده باشد. در ادامه روش انجام این کار در کامپیوتر و موبایل توضیح داده شده است:
در رایانه (ویندوز/مک و مرورگرهای دسکتاپ)
مرورگر خود را باز کرده و به صفحه اصلی گوگل (
Google.com) بروید. در صفحه گوگل، از گوشه پایین (یا بالا) به دنبال گزینه Settings (تنظیمات) بگردید. در نسخه فارسی گوگل، این گزینه ممکن است به صورت «تنظیمات» در پایین صفحه قابل مشاهده باشد.روی گزینه Search settings (تنظیمات جستجو) کلیک کنید تا صفحه تنظیمات جستجوی گوگل باز شود.
در بخش تنظیمات، قسمتی با عنوان SafeSearch Filters (فیلترهای جستجوی ایمن) وجود دارد. یک چک‌باکس یا گزینه برای «روشن کردن جستجوی ایمن» مشاهده خواهید کرد. برای فعال کردن SafeSearch، این گزینه را تیک بزنید (علامت‌دار کنید) و برای خاموش کردن SafeSearch تیک آن را بردارید. در رابط فارسی ممکن است گزینه‌ای مانند «فیلتر کردن نتایج صریح» دیده شود که همان SafeSearch است.
پس از اعمال تغییر (تیک زدن یا برداشتن)، به پایین صفحه بروید و روی دکمه Save (ذخیره) کلیک کنید تا تنظیمات جدید ذخیره شود. ممکن است پیغامی مبنی بر تأیید تغییر تنظیمات ظاهر شود که باید تأیید کنید.
در گوشی‌های هوشمند (اندروید و iOS)
ابتدا برنامه Google را در گوشی یا تبلت خود باز کنید (این برنامه روی بیشتر دستگاه‌های اندرویدی به‌صورت پیش‌فرض نصب است و برای iOS نیز در App Store قابل دریافت است).
در صفحه اصلی برنامه Google، روی عکس پروفایل حساب خود (یا حرف اول نام کاربری‌تان) که در گوشه بالا قرار دارد ضربه بزنید. یک منوی کشویی باز میشود.
از منوی باز‌شده، گزینه Settings (تنظیمات) را انتخاب کنید. سپس در صفحه تنظیمات، به بخش SafeSearch (جستجوی ایمن) بروید. (در برخی نسخه‌ها ممکن است ابتدا به بخش General یا عمومی بروید و در آنجا جستجوی ایمن را بیابید.)
در تنظیمات جستجوی ایمن، می‌توانید یکی از حالت‌های “فیلتر کردن”, “محو کردن” یا “خاموش” را انتخاب کنید. توضیح هر حالت معمولاً در زیر آن نوشته شده است. مثلاً با انتخاب «خاموش»، ذکر میشود که نتایج صریح نمایش داده خواهند شد.
پس از انتخاب گزینه مورد نظر، تغییر به‌صورت خودکار ذخیره میشود. اگر حساب شما توسط والدین (از طریق Family Link) یا سرپرست دیگری مدیریت میشود، ممکن است علامت قفل را در این بخش ببینید و نتوانید تنظیم را تغییر دهید. در این صورت برای تغییر جستجوی ایمن باید از مدیر مربوطه (ولی یا ادمین) درخواست کنید.
در مرورگر موبایل (اندروید/iOS) – بدون اپلیکیشن
اگر اپ Google را ندارید، می‌توانید از مرورگر گوشی نیز تنظیمات جستجوی ایمن را تغییر دهید. برای این کار:
مرورگر موبایل (مثلاً Chrome یا Safari) را باز کرده و به آدرس google.com/preferences بروید. این همان صفحه تنظیمات جستجوی گوگل است که در دسکتاپ وجود دارد. (اگر مستقیماً به این آدرس نرفت، در گوگل عبارت “SafeSearch settings” را جستجو کنید و لینک تنظیمات جستجوی ایمن را باز کنید).
گزینه مربوط به SafeSearch (روشن/خاموش یا Filter/Blur/Off) را مشابه توضیحات بالا تغییر دهید. در صفحه تنظیمات موبایل نیز پس از تغییر حالت جستجوی ایمن، معمولاً نیازی به اقدام دیگری نیست و تنظیم جدید اعمال میشود؛ با این حال، برای اطمینان می‌توانید دکمه‌ای مانند “Save” یا «ذخیره تنظیمات» را بزنید اگر وجود داشت.
با انجام مراحل فوق، SafeSearch گوگل براساس میل شما فعال یا غیرفعال میشود. برای آزمایش می‌توانید یک عبارت آزمایشی (مثلاً یک کلمه صریح) را جستجو کنید یا عبارت “SafeSearch” را در گوگل بزنید؛ اگر SafeSearch روشن باشد در صفحه نتایج پیغامی مبنی بر فیلتر شدن نتایج صریح مشاهده خواهید کرد.
نکته: گوگل امکان قفل کردن SafeSearch را نیز فراهم کرده است؛ یعنی یک سرپرست می‌تواند جستجوی ایمن را روی یک مرورگر قفل کند تا جز با رمز عبور تغییر‌پذیر نباشد. این کار برای والدینی مناسب است که با حساب خود وارد مرورگر شده‌اند و نمی‌خواهند کودکشان بتواند جستجوی ایمن را خاموش کند. برای قفل کردن SafeSearch باید وارد حساب گوگل خود شوید؛ پس از تنظیم جستجوی ایمن روی حالت دلخواه، گزینه‌ای برای قفل یا Lock SafeSearch در صفحه تنظیمات نمایش داده میشود که با انتخاب آن، از این پس تغییر این تنظیم نیازمند رمز عبور حساب گوگل خواهد بود.
SafeSearch در بینگ (Bing)
موتور جستجوی بینگ (متعلق به مایکروسافت) نیز قابلیت جستجوی ایمن را ارائه می‌دهد. جستجوی ایمن در بینگ دارای سه سطح است: Strict (سخت‌گیرانه)، Moderate (متعادل) و Off (خاموش). در حالت Strict، تمامی محتوای بزرگسالان (شامل متن، تصاویر و ویدئوهای نامناسب) از نتایج حذف میشود. حالت Moderate کمی ملایم‌تر است و معمولاً تصاویر و ویدئوهای صریح را فیلتر میکند ولی متن نتایج حتی اگر حاوی کلمات بزرگسالان باشد نمایش داده میشود. حالت Off نیز هیچ فیلتری اعمال نمی‌کند و همه نتایج صرف‌نظر از محتوا نشان داده خواهند شد. به‌طور پیش‌فرض، بینگ روی حالت Moderate تنظیم شده است مگر آنکه کاربر یا شبکه‌ای تغییر داده باشد. در ادامه روش تغییر این تنظیمات را می‌خوانیم:
در رایانه (مرورگر وب)
به سایت اصلی بینگ به نشانی Bing.com بروید. اطمینان حاصل کنید که وارد حساب مایکروسافت خود شده‌اید (اختیاری است، بدون ورود هم می‌توان تنظیم کرد اما تنظیم ممکن است فقط در همان مرورگر ذخیره شود).
در صفحه بینگ، روی آیکون منو (که به شکل سه خط افقی ☰ در گوشه بالا سمت راست صفحه قرار دارد) کلیک کنید. از منوی باز شده، گزینه Settings (تنظیمات) را انتخاب کرده و سپس روی More (سایر تنظیمات یا تنظیمات پیشرفته) کلیک کنید. این کار صفحه تنظیمات جستجوی بینگ را باز میکند. (در برخی نسخه‌ها ممکن است مستقیماً گزینه SafeSearch در منوی اصلی قابل مشاهده باشد).
در صفحه تنظیمات، بخش SafeSearch را پیدا کنید. سه گزینه Strict, Moderate, Off را خواهید دید. گزینه مورد نظر خود را انتخاب کنید؛ به عنوان مثال برای خاموش کردن SafeSearch در بینگ، باید Off را انتخاب کنید. اگر می‌خواهید صرفاً حالت ملایم باشد (فقط تصاویر فیلتر شوند)، گزینه Moderate را انتخاب کنید.
پس از انتخاب، دکمه Save (ذخیره) را که معمولاً در پایین یا بالای صفحه تنظیمات وجود دارد فشار دهید تا تغییر ذخیره شود. بینگ معمولاً پیغامی مبنی بر موفقیت‌آمیز بودن ذخیره تنظیمات نمایش می‌دهد.
در موبایل (گوشی/تبلت)
در مرورگر موبایل خود به سایت Bing.com بروید. رابط کاربری بینگ در موبایل شبیه دسکتاپ است اما منوها ممکن است جمع‌شده باشند.
دکمه منو (سه خط) را پیدا کرده و آن را لمس کنید. سپس به بخش Settings بروید و گزینه SafeSearch را انتخاب کنید.
اکنون می‌توانید از میان حالت‌های Strict, Moderate یا Off یکی را برگزینید. برای مثال، برای فعالسازی فیلترینگ شدید، Strict را انتخاب کنید و برای غیرفعال‌سازی کامل SafeSearch، Off را انتخاب نمایید.
تنظیمات را ذخیره کنید (ممکن است در موبایل پس از انتخاب، خودبه‌خود ذخیره شود یا نیاز باشد دکمه‌ای مانند “Apply” را بزنید).
پس از انجام این مراحل، جستجوی ایمن بینگ مطابق انتخاب شما تنظیم خواهد شد. اگر Strict را انتخاب کرده باشید، در نوار بالای نتایج بینگ معمولاً عبارت “SafeSearch: Strict” را خواهید دید که نشان‌دهنده فعال بودن فیلتر شدید است. همچنین اگر تلاش کنید محتوای بزرگسالان را جستجو کنید، بینگ پیامی مبنی بر فیلتر شدن نتایج نمایش می‌دهد.
نکته: مایکروسافت امکان تحمیل SafeSearch در سطح شبکه را نیز فراهم کرده است. به عنوان مثال مدارس یا والدین می‌توانند از طریق تنظیمات DNS کاری کنند که هر درخواستی به بینگ، به نسخه فیلترشده (strict.bing.com) هدایت شود. این کار جستجوی ایمن را برای همه کاربران آن شبکه به‌صورت اجباری روشن میکند و حتی گزینه تنظیمات را غیرفعال می‌سازد. چنین راهکاری خارج از تنظیمات عادی کاربر است ولی وجود آن نشان می‌دهد که جستجوی ایمن بینگ در محیط‌های حساس به راحتی قابل ضمانت است.
SafeSearch در یاهو (Yahoo)
موتور جستجوی یاهو نیز قابلیت فیلتر نتایج صریح را ارائه می‌دهد که از نظر عملکرد مشابه دیگر موتورهاست. از آنجا که یاهو در پشت صحنه تا حدی از فناوری بینگ بهره می‌برد، تنظیمات جستجوی ایمن آن نیز شامل حالت‌های Strict, Moderate و Off است که دقیقاً مانند بینگ عمل می‌کنند. در حالت Strict یاهو، متن و تصاویر بزرگسالان فیلتر می‌شوند و در حالت Moderate فقط تصاویر و ویدئوهای صریح مخفی می‌گردند. حالت Off نیز بدون فیلتر خواهد بود. برای تنظیم جستجوی ایمن در یاهو مراحل زیر را دنبال کنید:
در رایانه (و مرورگر موبایل)
مرورگر خود را باز کرده و به صفحه اصلی جستجوی یاهو بروید (مثلاً به آدرس
search.yahoo.com). ممکن است مستقیماً صفحه تنظیمات در دسترس نباشد؛ ساده‌ترین راه این است که ابتدا یک جستجو در یاهو انجام دهید (مثلاً یک کلمه تصادفی را جستجو کنید) تا صفحه نتایج ظاهر شود.در صفحه نتایج جستجوی یاهو، به گوشه بالا یا پایین صفحه نگاه کنید. معمولاً یک آیکون یا لینک مربوط به Settings (تنظیمات) مشاهده میشود. در نسخه دسکتاپ، دکمه تنظیمات چرخ‌دنده‌شکل در گوشه بالای صفحه نتایج است. روی آن کلیک کنید و از منوی بازشونده گزینه Preferences (ترجیحات) یا مستقیماً SafeSearch را انتخاب کنید. (در نسخه موبایل، لینک Settings در پایین صفحه نتایج قرار دارد که شما را به تنظیمات هدایت میکند.)
در بخش Preferences یا تنظیمات جستجوی یاهو، گزینه‌ای برای SafeSearch خواهید دید که معمولاً دارای حالت‌های Strict, Moderate و Off است. برای فعال کردن فیلتر شدید، حالت Strict را برگزینید. اگر بخواهید SafeSearch را خاموش کنید، حالت Off (که گاهی با عبارت “Do not filter results” مشخص شده) انتخاب نمایید.
پس از انتخاب گزینه دلخواه، تنظیمات را ذخیره (Save) کنید. دکمه Save در پایین صفحه تنظیمات یاهو قرار دارد؛ آن را کلیک کنید تا تغییرات اعمال شود. صفحه ممکن است پیغام تأیید ذخیره نمایش دهد یا مجدداً به صفحه نتایج بازگردد.
در تلفن همراه (اپلیکیشن یا مرورگر)
یاهو یک برنامه جستجو نیز دارد، اما ساده‌ترین راه تغییر SafeSearch در موبایل استفاده از مرورگر است که تقریباً مشابه دسکتاپ می‌باشد:
مرورگر گوشی را باز کنید و به
search.yahoo.comبروید.در پایین صفحه، لینک Settings را پیدا کرده و بزنید. ممکن است نیاز باشد ابتدا یک جستجو انجام دهید و سپس به پایین صفحه نتایج بروید تا این گزینه را ببینید.
در منوی تنظیمات، بخش SafeSearch را یافته و آن را باز کنید.
مانند دسکتاپ، یکی از حالت‌های Strict, Moderate یا Off را انتخاب نمایید. برای خاموش کردن SafeSearch، Off را انتخاب کنید.
تغییر را ذخیره کنید. معمولاً پس از انتخاب Off، یاهو از شما تأیید می‌خواهد؛ تغییر را تأیید کنید تا جستجوی ایمن غیرفعال شود.
پس از ذخیره، SafeSearch در یاهو مطابق میل شما تنظیم خواهد شد. اگر حالت Strict یا Moderate را انتخاب کنید، در نتایج یاهو برچسبی کوچک نشان می‌دهد که SafeSearch فعال است. در حالت Off، نتایج بدون پالایش نمایش داده می‌شوند.
توجه: اگر در تغییر جستجوی ایمن در هر یک از موتورها با مشکل مواجه شدید (مثلاً گزینه‌ها غیرفعال یا خاکستری بودند)، احتمالاً حساب کاربری شما محدود شده یا شبکه شما SafeSearch را قفل کرده است. در این صورت باید محدودیت مربوطه را برطرف کنید (برای نمونه، خروج از حساب کودکان/دانش‌آموزان، تماس با مدیر شبکه، یا تغییر شبکه اینترنت).
جمع‌بندی
SafeSearch به عنوان یک قابلیت کاربردی در موتورهای جستجو به کاربران امکان می‌دهد تجربه جستجوی سالم‌تر و کنترل‌شده‌تری داشته باشند. با فعالسازی جستجوی ایمن، محتوای صریح و نامناسب تا حد زیادی از نتایج دور نگه داشته می‌شوند که این امر مخصوصاً برای محافظت از کودکان در اینترنت و همچنین حفظ تمرکز در محیط‌های کاری مفید است. ما در این مقاله تعریف جستجوی ایمن، شیوه کار، مزایا و محدودیت‌هایش را مرور کردیم و دیدیم که چگونه می‌توان آن را در گوگل، بینگ و یاهو روشن یا خاموش کرد.
در نهایت باید تأکید کرد که جستجوی ایمن علی‌رغم مفید بودن، یک ابزار غیر‌کامل است. این ویژگی می‌تواند کمک کند تا محتوای زننده کمتری به چشم بخورد، اما جایگزین نظارت انسانی یا سایر سیستم‌های امنیتی نیست. والدین نباید صرفاً با اتکا به جستجوی ایمن خیال خود را کاملاً راحت بدانند و همچنان نظارت بر فعالیت آنلاین فرزندان ضروری است. از سوی دیگر، بزرگسالان نیز در صورت نیاز به نتایج کامل (مثلاً برای پژوهش) باید آگاه باشند که با خاموش کردن جستجوی ایمن ممکن است با محتوای ناخوشایند روبه‌رو شوند. خوشبختانه تنظیم SafeSearch بسیار ساده است و هر زمان می‌توانید آن را مطابق نیازتان تغییر دهید.
در سال‌های اخیر، شرکت‌های ارائه‌دهنده موتورهای جستجو در جهت بهبود و به‌روزرسانی SafeSearch گام برداشته‌اند. به عنوان نمونه، گوگل در سال ۲۰۲۳ اعلام کرد که حتی برای کاربران با جستجوی ایمن خاموش نیز به‌طور پیش‌فرض تصاویر صریح را تار (Blur) نمایش خواهد داد تا افراد در صورت تمایل با کلیک روی تصویر آن را ببینند. همچنین حساب‌های کاربران کم‌سن به‌صورت پیش‌فرض تحت جستجوی ایمن سخت‌گیرانه‌تری قرار می‌گیرد. این تغییرات نشان می‌دهد که دغدغه ایجاد یک فضای آنلاین امن‌تر همچنان رو به افزایش است. در مقابل، کاربران نیز بهتر است با قابلیت‌هایی مثل جستجوی ایمن آشنا باشند تا کنترل تجربه آنلاین خود را در دست داشته باشند.
در مجموع، SafeSearch ابزاری است که به سادگی قابل تنظیم است و می‌تواند تا حد زیادی فیلتر محتوای صریح را انجام دهد، هرچند نباید از آن انتظار صددرصد داشت. پیشنهاد میشود برای جستجوهای روزمره و در حضور افراد کم‌سن، این قابلیت را روشن نگه دارید و در صورت نیاز (مثلاً برای تحقیق خاصی) موقتاً آن را خاموش کنید. با این کار، از مزایای آن بهره‌مند شده و در عین حال در مواقع لازم انعطاف خواهید داشت.
سوالات متداول
سوال: چرا جستجوی ایمن (SafeSearch) برای من قفل شده و نمی‌توانم آن را تغییر دهم؟
پاسخ: اگر گزینه جستجوی ایمن در تنظیمات خاکستری (غیرفعال) نمایش داده میشود یا پیغام قفل بودن می‌دهد، به این معنی است که کنترل SafeSearch توسط دستگاه یا شبکه‌ای بالادست مدیریت میشود. این وضعیت معمولاً در موارد زیر رخ می‌دهد:
حساب کاربری شما زیرمجموعه Family Link (برای کودکان و نوجوانان) است و والدین آن را قفل کرده‌اند. فقط والدین یا سرپرستان حساب قادر به تغییر SafeSearch هستند.
شما از یک شبکه اینترنت عمومی یا سازمانی (مانند مدرسه، کتابخانه یا محل کار) استفاده می‌کنید که جستجوی ایمن را اجباری روی حالت روشن (معمولاً Strict) تنظیم کرده‌اند. مدیر شبکه این کار را برای تمام کاربران آن شبکه انجام داده و شما به عنوان کاربر عادی نمی‌توانید آن را غیرفعال کنید.
نرم‌افزارهای کنترل والدین یا آنتی‌ویروس بر روی دستگاه شما ممکن است تنظیم جستجوی ایمن را قفل کرده باشند تا از تغییرات ناخواسته جلوگیری شود.
در چنین شرایطی، برای غیرفعال کردن SafeSearch باید ابتدا آن محدودیت را برطرف کنید. مثلاً اگر دانش‌آموز هستید باید با سرپرست مدرسه صحبت کنید یا اگر والدین آن را قفل کرده‌اند از آن‌ها بخواهید تنظیم را تغییر دهند. در شبکه‌های اجباری راهکاری جز استفاده از شبکه دیگر یا ابزارهایی مثل VPN (برای دور زدن محدودیت شبکه) وجود ندارد. به طور خلاصه، قفل بودن SafeSearch نشان می‌دهد که جهت امنیت، سطح دسترسی شما محدود شده است.
سوال: از کجا بفهمم جستجوی ایمن برای من فعال است یا خیر؟
پاسخ: ساده‌ترین راه این است که به صفحه نتایج جستجوی موتور مربوطه نگاه کنید. در گوگل اگر جستجوی ایمن روشن باشد، معمولا پایین صفحه پیغامی مانند “SafeSearch on” یا “جستجوی ایمن فعال است” نشان داده میشود. همچنین در بخش تنظیمات حساب Google عبارت “فعال” یا یک تیک آبی کنار گزینه جستجوی ایمن دیده میشود. روش دیگر، جستجوی کلمه “SafeSearch” در گوگل است؛ گوگل در بالای نتایج وضعیت جستجوی ایمن شما را اعلام میکند. در بینگ، در بالای صفحه نتایج یک برچسب کوچک با وضعیت جستجوی ایمن (مثلاً Strict یا Off) نشان داده میشود. در یاهو نیز معمولاً در صفحه نتایج، گوشه‌ای وضعیت فیلتر (on/off) ذکر می‌گردد. اگر هیچ indication خاصی نمی‌بینید، می‌توانید مستقیماً به تنظیمات SafeSearch بروید؛ وضعیت کنونی در آنجا مشخص خواهد بود.
سوال: تنظیمات جستجوی ایمن (SafeSearch) در چه کشورهایی به‌صورت پیش‌فرض فعال است؟
پاسخ: به طور کلی، جستجوی ایمن پیش‌فرض به سیاست‌های هر کشور و سرویس‌دهنده بستگی دارد. اما در برخی کشورها قوانین سخت‌گیرانه‌تری در زمینه محتوا وجود دارد. برای مثال گفته میشود در کشورهایی مثل چین و کره‌جنوبی و نیز برخی کشورهای خاورمیانه، موتورهای جستجو به‌صورت پیش‌فرض یا به‌اجبار با SafeSearch فعال فعالیت می‌کنند. این امر برای تطابق با قوانین محلی درباره محتوای مستهجن و غیراخلاقی است. در سایر کشورها عمدتاً جستجوی ایمن به‌طور پیش‌فرض خاموش است و کاربران خودشان در صورت تمایل آن را روشن می‌کنند. البته سرویس‌هایی مثل Google SafeSearch برای کاربران کم‌سن در همه کشورها به‌طور پیش‌فرض فعال میشود (مثلاً گوگل برای حساب‌های زیر ۱۳ سال جستجوی ایمن را همیشه روشن و قفل نگه می‌دارد) و این جنبه‌ای جهانی از جستجوی ایمن است.
سوال: آیا جستجوی ایمن می‌تواند همه محتوای نامناسب را فیلتر کند؟
پاسخ: خیر. SafeSearch یک فیلتر قدرتمند اما نه کاملاً جامع است. هرچند بخش زیادی از تصاویر و سایت‌های واضحاً مستهجن یا خشن را تشخیص می‌دهد، اما نمی‌تواند ۱۰۰٪ تمام محتوای نامناسب را شکار کند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی ممکن است در تشخیص برخی تصاویر یا متون مرزی دچار خطا شوند. همچنین افرادی که عمداً قصد انتشار محتوای صریح دارند، گاهی با تغییر جزئی در کلمات (مثلاً استفاده از کد یا تصاویر وارونه) سعی می‌کنند فیلترها را دور بزنند. جستجوی ایمن تا حد امکان به‌روزرسانی میشود تا این موارد را پوشش دهد، اما همواره احتمال عبور برخی موارد وجود دارد. بنابراین هیچ‌گاه نباید SafeSearch را مصونیت صددرصد تلقی کرد. برای محافظت کامل‌تر، ترکیب جستجوی ایمن با روش‌های نظارتی دیگر توصیه میشود.
سوال: چرا با وجود فعال بودن جستجوی ایمن هنوز برخی نتایج نامناسب را می‌بینم؟
پاسخ: این اتفاق ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد:
همانطور که گفته شد جستجوی ایمن ممکن است همه موارد را شناسایی نکند. الگوریتم‌های فیلتر ممکن است یک محتوای نامناسب را به اشتباه بی‌ضرر تشخیص داده و آن را نمایش دهند. برای مثال یک تصویر ممکن است صریح باشد اما به دلیل عدم تطابق با الگوهای شناخته‌شده، فیلتر نشود.
به‌روز نبودن داده‌ها عامل دیگر است. ممکن است سایتی جدیداً محتوای نامناسبی اضافه کرده باشد اما خزنده‌های موتور جستجو هنوز آن را درک نکرده‌اند، لذا در نتایج SafeSearch ظاهر میشود.
گاهی تنظیمات جستجوی ایمن به درستی اعمال نشده است. مثلاً شما در یک مرورگر جستجوی ایمن را روشن کرده‌اید ولی جستجو را در مرورگر دیگری انجام می‌دهید که جستجوی ایمن آن خاموش است. یا شاید بعد از تغییر تنظیمات، دکمه Save را نزده‌اید. ابتدا مطمئن شوید جستجوی ایمن واقعاً فعال است (طبق پاسخ قبلی). اگر بود و هنوز محتوای صریح می‌بینید، احتمالاً به دلیل محدودیت‌های ذاتی جستجوی ایمن است که نمی‌تواند تمام موارد را حذف کند.
در چنین شرایطی، اگر محتوای نامناسبی مشاهده کردید می‌توانید آن را به موتور جستجو گزارش کنید تا در بهبود فیلتر سهیم باشید. مثلاً گوگل گزینه‌ای برای گزارش نتایج نامناسب در بخش تنظیمات دارد.
سوال: چرا جستجوی ایمن خودبه‌خود روشن شده یا بعد از غیرفعال کردن، دوباره فعال میشود؟
پاسخ: اگر مشاهده می‌کنید جستجوی ایمن بدون دخالت شما فعال شده، چند توضیح ممکن است وجود داشته باشد:
اخیراً سیاست‌های موتور جستجو تغییر کرده است. به عنوان نمونه، گوگل در سال ۲۰۲۳ حالتی را فعال کرد که تصاویر صریح را به‌صورت پیش‌فرض تار میکند. این بدان معناست که حتی با جستجوی ایمن خاموش، شاید حس کنید جستجوی ایمن بخشی از نتایج را فیلتر میکند (چون تصاویر بلور شده‌اند). در واقع این یک ویژگی پیش‌فرض جدید است و برای نمایش تصاویر باید دستی تنظیم را تغییر دهید.
ممکن است شما با یک حساب کاربری مشترک وارد دستگاه‌های مختلف باشید و تنظیمات همگام‌سازی شوند. برای مثال، اگر جستجوی ایمن را در گوشی روشن کرده‌اید و حساب گوگل شما همان است، ممکن است در لپ‌تاپ نیز جستجوی ایمن روشن شود. یا برخی مرورگرها تنظیمات را میان دستگاه‌ها Sync می‌کنند که می‌تواند باعث تغییر ناخواسته گردد.
کش (cache) یا کوکی مرورگر نیز گاهی سبب تداخل میشود. اگر جستجوی ایمن را خاموش کرده‌اید ولی هنوز نتایج فیلتر می‌شوند، پاک کردن کش و کوکی‌ها را امتحان کنید. ممکن است تنظیم قبلی در مرورگر باقی مانده باشد.
در نهایت، شبکه یا دستگاه شما ممکن است جستجوی ایمن را اجباری کند. حتی اگر دستی خاموش کنید، پس از مدتی دوباره فعال میشود چون شبکه آن را تحمیل میکند (مثلاً برخی سرویس‌های اینترنتی عمومی اینطور هستند). در این حالت تنها راه حل، تغییر شبکه یا تنظیمات دستگاه (با دسترسی مدیر) است.
سوال: آیا تنظیمات جستجوی ایمن بین مرورگرها و دستگاه‌های مختلف یکسان است؟
پاسخ: نه کاملاً. تنظیم جستجوی ایمن اغلب محلی (لوکال) است، یعنی در هر مرورگر و هر دستگاه باید جداگانه اعمال شود. مگر اینکه شما وارد یک حساب کاربری شده باشید و آن حساب تنظیم جستجوی ایمن را همگام کند (که معمولاً به صورت پیش‌فرض Sync نمی‌شود). به بیان دیگر، اگر شما در لپ‌تاپ خود جستجوی ایمن گوگل را خاموش کنید، در گوشی همراهتان که با همان حساب وارد نشده یا مرورگر دیگری دارد همچنان SafeSearch می‌تواند روشن باشد. بنابراین توصیه میشود برای هر مرورگر و دستگاهی که استفاده می‌کنید تنظیمات جستجوی ایمن را بررسی کنید. خبر خوب این است که موتورهای جستجو معمولاً یادآوری می‌کنند؛ مثلاً هنگام اولین جستجو در یک دستگاه جدید، پایین صفحه ممکن است نوشته باشد “SafeSearch off” یا بالعکس، که می‌توانید همان‌جا روی آن کلیک کرده و تغییر وضعیت دهید.
سوال: آیا جستجوی ایمن جایگزین ابزارهای کنترل والدین است؟
پاسخ: خیر. جستجوی ایمن تنها یکی از ابزارهای ساده برای فیلتر نتایج جستجو است و در حوزه محدودی عمل میکند. ابزارهای جامع‌تری به نام کنترل والدین وجود دارند که می‌توانند دسترسی کودک را به انواع وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و محتوای آنلاین مدیریت کنند. جستجوی ایمن می‌تواند بخشی از استراتژی کنترل والدین باشد اما به تنهایی کافی نیست. برای مثال جستجوی ایمن جلوی مشاهده محتوای نامناسب در نتایج جستجو را می‌گیرد، اما جلوی دسترسی مستقیم به سایت‌ها یا محتوای شبکه‌های اجتماعی را نمی‌گیرد. والدین بهتر است در کنار روشن نگه داشتن جستجوی ایمن، از امکانات دیگری مثل حالت محدود (Restricted Mode) در یوتیوب، تنظیمات صافی محتوا در شبکه‌های اجتماعی، و نرم‌افزارهای مانیتورینگ استفاده کنند تا یک پوشش حفاظتی کامل‌تر ایجاد شود. جستجوی ایمن یک شروع خوب است اما کامل نیست و نباید باعث احساس امنیت کاذب شود.
با دانستن مطالب فوق، شما می‌توانید با دید بازتری از جستجوی ایمن استفاده کنید. چه بخواهید اینترنتی پاک برای کودکان فراهم کنید و چه به عنوان یک بزرگسال بخواهید نتایج بدون سانسور داشته باشید، آشنایی با تنظیمات جستجوی ایمن به شما کمک میکند اینترنت را مطابق میل خود پالایه‌سازی یا رهاسازی کنید. امیدواریم این راهنما به پرسش‌های شما درباره جستجوی ایمن پاسخ داده باشد و تجربه وب‌گردی امن‌تر و بهتری داشته باشید.
منابع و مراجع
Zoomit – Safe Search چیست و چگونه آن را غیر فعال کنیم؟ (معرفی SafeSearch و مزایای آن برای کودکان)
ویکی‌پدیا – جستجوی ایمن (عملکرد SafeSearch و گزارش مرکز برکمن درباره اثر آن)
Google Support (راهنمای فارسی گوگل) – فیلتر یا محو کردن نتایج صریح با جستجوی ایمن (تعریف محتوای صریح و حالت‌های جدید SafeSearch)
Microsoft Support – Blocking adult content with SafeSearch (توضیح حالت‌های Strict/Moderate/Off در بینگ)
WinBuzzer – How to Turn off Safe Search in Google, Bing and Yahoo! (آموزش مراحل غیرفعال‌سازی SafeSearch در موتورهای مختلف)
The Verge – Google is now blurring sexually explicit images by default (خبر افزودن قابلیت تارکردن خودکار تصاویر صریح توسط گوگل در سال ۲۰۲۳)
برقچی – سیف سرچ چیست و چگونه جستجوی ایمن گوگل را خاموش کنیم؟ (بخش پرسش‌های متداول درباره SafeSearch در کشورهای مختلف و میزان فیلترینگ آن)
WinBuzzer – FAQ – SafeSearch (نیاز به تنظیم جداگانه SafeSearch در دستگاه‌ها/مرورگرهای مختلف)
